A inesgotable batalla en defensa das novas ideas, a persistente procura da unidade e a multiplicidade, xunto á firme aposta pola cooperación son algunhas das moi distintas calidades que definiron á Bauhaus e que Ludwig Mies van der Rohe destacou como elexía a Walter Gropius no seu último texto publicado en Berlín (1969). Unha aspiración educativa, non exenta de polémicas, que Gropius inculcou e que caracterizou á escola durante gran parte do seu breve e intensa existencia en Weimar, Dessau e Berlín (1919-1933). Un crisol de ideas estendidas e transmitidas máis aló das fronteiras, que chegou en moi diversas expresións ata os nosos días.
 
Na orixe, a coñecida viaxe de formación que Gropius realizou a España (1907-1908) atraído pola tradición das escolas taller e a súa artesanía cerámica, trazaría un deses primeiros vectores, que concluiría máis tarde coa súa famosa conferencia Funktionelle Baukunst ditada en castelán en Madrid, Bilbao, San Sebastián (1930) e Barcelona (1932). É famoso tamén o ano que Mies pasou traballando entre Alemaña e España (1928-1929), meses antes de converterse no terceiro director da Bauhaus. Durante aquel momento brillante, como el mesmo lembraría, o arquitecto realizou xunto a Lilly Reich o proxecto expositivo máis grande da súa carreira, á vez que construíu o Pavillón representativo alemán que lle catapultaría á fama. Non menos significativo é que Hannes Meyer, o seu segundo director, incluíse Barcelona entre os destinos das exposicións pan-europeas para celebrar o 10º aniversario da Bauhaus (1919-1929) e presentar ao gran público as obras de arte, os produtos industriais e os proxectos arquitectónicos realizados na escola. Da man dos seus tres directores, España foi durante os anos 20 e primeiros anos 30 testemuña da integración das artes aplicadas e as artes maiores, así como do tránsito escalar que realizara a Bauhaus desde o deseño de obxectos ao plan da cidade.
 
Ademais dos pioneiros, os mestres tamén acudiron a España por distintos motivos, captando así as particularidades dunha contorna construída que reflectirían máis tarde na súa obra: Vassily Kandinsky e Paul Klee estiveron máis dun mes de vacacións na Costa Vasca (1929), o mesmo verán en que Josef e Anni Albers visitaron Barcelona e San Sebastián. Marcel Breuer pasou un período sabático de máis de catro meses entre Madrid, Andalucía e Barcelona (1931-1932), mentres Lucia Moholy considerou establecerse na cidade condal durante a mesma época. Á súa vez, moitos dos estudantes da Bauhaus tiveron prolongadas estancias en España, como é o coñecido caso de Ernst Neufert, Paul Linder e Kürt Löwengard, que chegaron mesmo a colaborar con Josep Puig i Cadafalch (1921-1922) ou os menos analizados de Werner Drewes, Margarete Schall e Erika Zschimmer. Anos despois, algúns dos seus ex-alumnos chegarían a España como combatentes republicanos durante a Guerra Civil, como Georg Adams- Telscher e Ernst Scholz.
 
É notable o número de Bauhäusler que sentiron atraídos por España e que entraron en contacto coa súa tradición e a súa vangarda, por cuestións tan distintas como a artesanía, a paisaxe, os monumentos, os grandes mestres da pintura, a rede de comercio exterior con América Latina, e mesmo as posibilidades de desenvolvemento brindadas durante a Segunda República. Algúns arquitectos españois, como Enrique Colás e Luís Lacasa, tiveron ocasión de visitar a Bauhaus (1922), así como tamén de colaborar cos seus máximos representantes, como é o caso de Joan Baptista Subirana, que traballou en Berlín con Gropius (1930-1931). A participación de España na Exposición Internacional de París en 1937 foi decisiva para afianzar o contacto que se iniciou xa entre José Luis Sert, Breuer e Gropius durante o CIRPAC de Barcelona (1932). Marcaba un punto e final no devir da historia das vangardas para iniciar outro xa fóra dos territorios europeos.
 
Congresos, exposicións, á vez que novos proxectos educativos e culturais abríanse paso como reflexo vivo dunha tradición que buscaba a complicidade de contornas que lle fosen afíns. Desde a España franquista, a súa herdanza inmaterial brindábase como a mellor fuga para que artistas e arquitectos albiscasen horizontes que lles permitisen volver empezar. A substitución en 1953 de Sert a Gropius como Chairman de arquitectura da Graduate School of Design de Harvard, ou a coñecida carta de Oriol Bohigas a Mies en 1956 propoñendo a reconstrución do Pavillón alemán, fan visible a continuidade dos ensinos da Bauhaus dentro e fóra de España á vez que abren novas vías para a súa revaluación.
 
Con motivo do centenario da Bauhaus, é a arquitectura que acolle esta dobre direccionalidad do seu legado en España a que se pretende debater no II Congreso Internacional da Asociación de historiadores da Arquitectura e o Urbanismo.