Rehabilitación do Centro Ictiolóxico de Ximonde

Localización
Coto de Ximonde, Ximonde,
Concello de Vedra, A Coruña

Latitud: 42º44´45.26″ N
Longitud: 08º27´53.03″ W

Colaboradores
Luis Miguel Fernández López
Lino Doporto Framil
Borja Díaz Carro

Enxeñaría
TEMHA (estructura pasarela)
José Antonio González Meijide
Arturo Antón Casado

Fotografía
Roi Alonso. www.roialonso.com
Alex del Río
Estudio Fermín Blanco

Constructora
UTE Hermanos Vigo-Otero SL – Daviña SL
Tragsa
Menasa -estructura de aceiro-

Presuposto
Urbanización 150.782e
Refuxio 70.030e
Pasarela 513.371e




Memoria & Fotografías
Rehabilitación do couto salmonero de Ximonde
O couto de Ximonde é un espazo de gran valor ambiental situado na ribeira do Río Ulla, fronteira natural entre as provincias de Coruña e Pontevedra. O couto está intimamente vinculado ao pazo e lugar do mesmo nome. A súa historia arranca no século XVI da man da familia Cisneros, descendentes do rei Alfonso XI.

O couto está formado por unha serie de elementos máis ou menos integrados na paisaxe de ribeira, unha presa de pedra e un antigo muíño, os postos de pesca en ambas as dúas marxes do río e unha pasarela derruída… todo iso obxecto de reforma no presente proxecto.

O obxectivo perseguido é integrar todas estas construcións dentro dun proxecto común que integre os novos usos de investigación e divulgación así como poñer en valor o ámbito natural de todo o ámbito deteriorado por unha serie de actuacións aparentemente inconexas, que en ocasións distorsionan e interrompen os sendeiros de ribeira.

O muíño/Centro de investigación ictiolóxica
O muíño orixinal vese alterado por unha reforma profunda a mediados do século XX que varia a súa estética e aparencia engadindo unha planta primeira en clave rexionalista ao gusto da época, cun aparello de pedra diferente e aleiros pronunciados ao modo “montañés”.
Proponse unha reforma para aloxar os servizos de investigación e captación de datos do río ao tempo que se permita a exhibición e interpretación deste traballo facilitando así a súa divulgación.
Isto debe realizarse sen ampliación do volume orixinal, reorganizando as funcións do centro e mellorando a integración ambiental do complexo. Pero sobre todo propóñense unha serie de melloras encamiñadas ao mantemento posterior do centro tendo presentes os niveis de inundación continuada que sofre a zona de modo anual.

A necesidade de intervención na paisaxe preside todo o proxecto. As necesidades do centro pasan por unha actuación forte na ribeira do río en torno á canle de alevinaje, as trampas e o laboratorio. Por outro lado compleméntase o uso investigador cunha exposición dos datos obtidos para facilitar a súa interpretación.

Os postos de pesca
En paralelo á rehabilitación do antigo refuxio recupéranse os postos de pesca do couto salmonero en ambas as dúas beiras do río. Son peiraos de pedra construídos e mantidos dende antigo polos pescadores que manteñen o seu uso na actualidade sobre todo na ribeira pontevedresa. Todos posúen o seu nome e a súa historia coñecida polos ribeiregos.

A pasarela
A última peza da intervención no ámbito, sen dúbida a de maior impacto, é a pasarela, proxectada no mesmo lugar onde unha pre existente foi derrubada por unha riada no inverno de 2000.
A pasarela proxectada segue as seguintes formulacións;
1-Non utilizar apoios intermedios na canle do río, co que debe salvarse unha luz duns 55 metros.
Os apoios non serán nin permanentes, nin temporais durante a obra co cal se opta por un sistema de montaxe que non afecte ao curso do río.
2- A pasarela tensada responde á solución estrutural que supón un menor impacto visual na paisaxe, e que permite actuar sen unha talla indiscriminada de árbores, a base de módulos prefabricar para ensamblar en obra.
3-Acceso adaptado a minusválidos, cun taboleiro duns dous metros de ancho e unhas ramplas de menos dun 8% de pendente, encaixadas no terreo.
4-Cumprimento escrupuloso coas normativas de seguridade estrutural.
5-Uso de materiais que supoñan un mantemento reducido para unha infraestrutura deste tipo ao tempo que aseguren calidades ambientais.
A solución a todas estas premisas tradúcense nunha pasarela constituída a base dun taboleiro de chapa de aceiro cun canto estrito para reducir a presenza da estrutura. Para alcanzar a luz necesaria compleméntase cun sistema de atirantamento, dispoñendo uns cordóns, os cales se ancoran a uns mastros que quedan á súa vez ocultos entre a vexetación da ribeira. Os vans laterais de compensación permiten recuperar os sendeiros adxacentes ao río que unen os distintos postos de pesca, sen verse interrompido como na actualidade pola cimentación dos mastros.
A cota do taboleiro elévase ata os catro metros sobre o camiño no seu acceso coruñés (cota +44.00 m), encaixando unha rampla de acceso en trincheira na propia topografía, de igual modo mesmo de forma máis natural adáptase o acceso na marxe oposta.









Video