Ano
2018

Localización
Urbanización Breogán, Feáns, A Coruña.

Latitud: 43º 18′ 46,63” N
Longitud: 8º 26′ 44,30” W

Promotor
Julio Souto Martínez

Arquitectos
Fermín González Blanco
Luis Miguel Fernández López

Colaboradores
Saúl Gómez Rubio

Aparellador
Calcugal
Javier López Da Vila

Constructor
Desarrolla
Jose Santiso Vázquez
José Manuel Maneiro Rivas
Rubén García Polo

Fotografía
Roi Alonso. www.roialonso.com

Orzamento
215.328,40 euros

__

Memoria & Fotografías

LUGAR
Proxecto de vivenda unifamiliar realizado nunha parcela situada na urbanización Breogan, sobre unha ladeira próxima ao núcleo de Feáns. Parcela nº9 da rúa Isidro Parga Pondal situada na parte máis alta da urbanización, con condicións favorables de soleamiento e de vistas sobre o resto da urbanización e da cidade da Coruña.

Orientada segundo o eixo nordés-suroeste, presenta unha topografía acusada cun desnivel de 8 metros entre a parte superior de acceso e o límite inferior. Apréciase sobre ela un vento constante propio dun val orientado cara ao mar. Sitúase en chan urbano de uso residencial e posúe aliñación, conexión a instalacións e acceso rodado desde a parte superior. Unicamente o saneamento evacúase por gravidade cara á parte inferior da parcela. Ten unha superficie bruta de 1071,85 m², cedendo ao viario publico na zona de acceso unha superficie de 22,5 m². Sensiblemente rectangular (42 x 25 metros).

Está situada nunha das últimas fases de desenvolvemento da urbanización na que aínda quedan parcelas libres. Atopándose as fases anteriores xa consolidadas cunha mestura de promocións de vivenda e iniciativas particulares como a que nos ocupa. A apertura relativamente recente da terceira Rolda e o paso da actual crise económica reactivou o interese por esta zona da cidade. Actualmente e tras a construción desta vivenda iniciáronse traballos en tres parcelas máis nesta mesma zona da urbanización onde aínda quedan parcelas libres.

_
PROGRAMA
O programa (225.9 m² construídos) resólvese fundamentalmente en planta baixa (164.0 m² construídos) enviando a dúas pequenas zonas de semisoto (61.9 m² construídos) as zonas técnicas como a sala de caldeiras, os trasteiros e as zonas de lavado e secado de roupa. En planta baixa sitúanse as zonas comúns na parte central da vivenda (cociña, comedor, salón e entrada) e dispóñense dúas zonas de dormitorios envolvendo a parte central común, formadas por dous cuartos individuales e baño xeral ao carón e unha habitación principal con baño e vestidor alén da vivenda. O programa complétase cunha pequena terraza exterior que permite un segundo acceso lateral de forma que se fai posible o funcionamento dunha das habitacións como estudo. Un patio interior no lado este de a vivenda permite a ventilación e iluminación das zonas de lavadoiro en planta semisoto e do baño da habitación principal.

_
ESTRATEXIAS

Copia vs. Orixinal
Vóase por encima deste debate inútil (polo menos para os promotores) a base de traballo. Atópase a solución na versión de planta número 16 e atópase a solución na versión de sección número 5. Tras recibir o encargo o 26/02/14 o proxecto básico está listo o 17/06/14 recibindo a aprobación dos promotores e pasando polas versións reflectidas nos planos adxuntos.

Prototipo tipolóxico
O resultado do traballo realizado é unha consecuencia directa das características e da problemática atopada. Parcela no medio dunha urbanización, en pendente, mirando cara a un mar que está ao norte e recibindo o sol desde o sur, económica, compacta, etc. O conxunto de condicionantes converte esta proposta nun prototipo extrapolable a unha boa parte da costa galega, ao conxunto da cornixa cantábrica e ao mundo.

Vivenda económica
A economía empeza no proxecto, non nunha base de datos, nin a través de intermediarios, nin a través dun combate de ofertas económicas. A formulación da vivenda atense aos condicionantes económicos impostos. A compacidade da vivenda ou a adaptación ao terreo son básicas á hora de conter os custos da mesma. Os materiais elixidos ou o nivel tecnolóxico empregado tamén son decisións fundamentalmente económicas. Elíxese o formigón armado e os cerramentos de bloque de formigón sendo conscientes de que son tecnoloxías amplamente estandarizadas e dominadas por multitude de empresas. Tamén contribúen ao fin económico certas renuncias feitas polos propios promotores como é a renuncia ao garaxe. O obxectivo é facer unha vivenda polo prezo dun piso na cidade que cumpra co programa requirido.

Ver sen ser visto
Recibir luz natural e calor en todas as estancias sen ser testemuñas do desastre urbanizador. Atrapar aquilo que resulte de interese e rexeitar todo o demais. Sitúanse dúas zonas de dormitorio a ambos os dous lados do gran espazo central da vivenda onde se atopan as zonas comúns. Estas zonas de dormitorio, polas súas propias condicións e necesidades, constrúense fundamentalmente opacas, con xanelas altas e estreitas nas coroacións dos muros. Desta maneira serven como elementos de filtro e relación tamizada cos veciños a esquerda e dereita. Neste sentido a propia envolvente da vivenda é tamén un relato construído daquilo que se pretende ver e daquilo que se rexeita.

Xanela continúa
O cerramento da vivenda constrúese a modo de diálogo entre o opaco e o acristalado. Trátase dunha xanela continua que rodea toda a vivenda (fóra dun pequeno tramo na zona do baño da habitación principal) e que varía de posición e tamaño en función das necesidades de transparencia, de soleamiento e de intimidade. Esta continuidade potencia a idea de cuberta flotante e permite unha transparencia en diagonal desde o salón da vivenda na parte sur e a gran xanela situada no comedor que mira cara á cidade e cara ao mar.

Todos iguais
Cúmprese a premisa autoimposta de que todas as estancias teñen visión directa sobre o val e a cidade e todas reciben luz solar directa desde a parte sur. Non existen habitacións privilexiadas nin en posición nin en superficie útil. As habitacións dos nenos son tan importantes como as dos pais. Ou máis. Afúndese a zona de cociña e comedor 5 banzos, facendo posible a visión por encima desta zona desde o salón. Unicamente négase a visión da cidade (que non a luz directa nin a ventilación) a ambos os baños e ao vestidor.

A estrutura como arquitectura e a arquitectura como estrutura
A formulación da vivenda e os seus condicionantes están intimamente relacionados coa estrutura resistente. A estrutura exponse como unha base de muros de formigón que aloxan as zonas técnicas da vivenda sobre a que se levantan catro pórticos que corren lonxitudinalmente e en paralelo pola vivenda. Os catro alicerces da fachada sur varían en posición e en número ata quedar en dous na fachada norte para permitir a visión do val e a cidade. Sobre estes alicerces dispóñense catro vigas principais de formigón entre as que se resolven as dúas zonas de forxado unidireccional e beirados de laxa de formigón encofrados sobre taboleiros de melamina. E entre estas dúas zonas de forxado un lucernario con perfilería metálica e táboas de madeira que ilumina a zona central da vivenda. A arquitectura, ou polo menos o seu funcionamento, debe poder entenderse a través da estrutura do edificio.

Máis que un lucernario
O programa de planta baixa divídese en dúas franxas dispostas en paralelo e atravesadas por un lucernario central en cuberta que permite iluminar directamente desde a parte sur as zonas da cociña e o comedor e dotar de transparencia e conexión visual co exterior á zona central da vivenda. Establécense, deste xeito, trasparencias nos dous eixos da vivenda que a relacionan de forma simultánea coa cidade e coa parcela. Á marxe de cuestións espaciais, o lucernario funciona como un sistema pasivo de quecemento de aire contribuíndo ao quecemento da vivenda no inverno.

Beirados para as catro estaciones
Os beirados da vivenda e do lucernario central da vivenda prolónganse e dimensionanse para protexer a vivenda da calor excesiva no verán e tamén da choiva excesiva no inverno.

Horizontal e vertical
A horizontalidade marcada polos beirados da cuberta e do lucernario superponse á verticalidade imposta polos alicerces de formigón visto. Decídese prolongar esta verticalidade polos muros de cerramento a través da textura e das liñas de sombra que xeran os bloques de formigón tipo Rudolph utilizados na obra. Estes bloques de formigón presentes no estudo de Don Andrés Albalat (próximo a este estudo) serviron para convencer aos promotores do seu uso nesta obra tras unha pequena visita para ver e tocar o material nun pano de grandes dimensións. A pesar das mostras de material pedidas polo estudo, a presenza de elementos xa construídos onde poder avaliar o sistema vólvense fundamentais.

Juego de bloques
Perséguese a verticalidade, o clarescuro e a continuidade do cerramento. Ante a imposibilidade de utilizar prefabricados de grandes dimensións debido ás condicións económicas do proxecto, recórrese ao prefabricado pequeno en forma de bloque de formigón visto tipo Rudolph. Este bloque de formigón branco e de dimensións 397x194x195 mm posúe unha textura vertical na súa cara vista formada por tres acanaladuras de 1 cm de ancho e catro prismas cos bordos redondeados. Desta maneira e executando as xuntas horizontais de 1 cm de espesor e as xuntas verticais do mínimo espesor posible, pérdese en certa medida a visión do muro de bloque tradicional e o cerramento convértese nun pano continuo e homoxéneo. O bloque ofrece 6 variantes: bloque con textura a unha cara, bloque con textura a 2 caras, medio bloque con textura a unha cara, medio bloque con textura a dúas caras, plaqueta con textura a unha cara e plaqueta en esquina con textura a 2 caras. Exponse a colocación do bloque deixando as súas formas almofadas en voadizo e apoiando o resto do bloque sobre os elementos resistentes. Con estas pezas e cos criterios anteriormente expostos, a construción dos muros de fachada convértese nun xogo.

_
MATERIALIDADE

Estrutura
Execútase a maior parte posible do chan de planta baixa con soleira ventilada tipo caviti resolvendo as plantas en semisoto con muros de 20 cm de espesor e alicerces de formigón armado sobre os que se apoia un forxado unidireccional de vigueta pretensada e bovedilla de formigón de 15+5 cm de espesor. A cuberta resólvese con este mesmo forxado apoiado en catro vigas dispostas lonxitudinalmente e laxas de formigón armado encofradas sobre taboleiros de melamina nos beirados de cuberta. A cuberta do lucernario execútase con estrutura de armazón de alicerces, vigas e correas de aceiro laminado e establecido de madeira.

Envolvente
A vivenda posúe un acabado de fachada homoxéneo composto pola propia estrutura de formigón armado visto en muros, alicerces e vigas, resolvendo os cerramentos verticais con bloque de formigón hidrófugo visto de cor branca tipo Rudolph de 19 cm de espesor. Exponse unha cámara de aire ventilada a través de xuntas verticais entre bloques sen morteiro, 10 cm de illamento térmico a base de pranchas de poliestireno extrusionado e unha folla de ladrillo oco dobre interior enfoscado e pintado con pintura plástica de cor branca.

Os chans resólvense sobre soleiras ventiladas tipo caviti ou sobre forxado unidireccionais mediante unha prancha de illamento de 3 cm de espesor e un chan radiante de 7 cm de espesor, sobre o que se aplica unha pasta niveladora e instálase un chan de linóleo.
A cuberta do lucernario resólvese con lámina impermeable autoprotexida soldada sobre o establecido de madeira, 15 cm illamento a base de mantas de la de roca e acabado inferior de placas de xeso laminado pintadas con pintura plástica branca.

A cuberta resólvese mediante un forxado unidireccional. Por encima apóiase unha prancha de illamento de poliestireno extrusionado sobre o que se solda unha lámina impermeable autoprotexida de cor verde. Por baixo, illamento de mantas de la de roca de 10 cm de espesor e falso teito de placas de cartón xeso pintadas de cor branca. Os beirados e os remates de perímetro resólvense cunha cuberta de zinc sobre lámina de nódulos de polietileno e taboleiro de madeira hidrófugo ancorado á estrutura.

Os beirados perimetrais, canlóns, baxantes e remates execútanse en zinc.

As xanelas son de aluminio anodizado en cor natural ao exterior e lacadas en cor branca ao interior.

Instalacións
A calefacción execútase mediante un sistema de aerotermia e calefacción por chan radiante combinado cun sistema de ventilación por conduto con intercambiadores de calor para o acondicionamento do aire entrante.

A evacuación de augas residuais resólvese cunha derivación cara a un colector común a toda a urbanización situado na parte inferior da parcela evitando desta maneira o bombeo e o gasto asociado.

Sitúase a antena de televisión no punto de conexión do saneamento co citado colector a modo de mouteira e evitando desta maneira a súa presenza na cuberta do edificio.

Acabados
Os acabados interiores son de chan de linóleo, falso teito de placas de xeso laminado pintado en teitos, paredes enfoscadas e pintadas en zonas secas e alicatadas en zonas húmidas.

Urbanización
Proxéctase un xardín no alzado cara ao viario de acceso permitindo unha extensión natural da vivenda cara ao sol e actuando como un filtro cara á rúa e cara aos veciños. Na actualidade seguimos pelexando, tentando convencer aos promotores para acometer a plantación de especies no perímetro do peche de parcela, para lograr ese segundo filtro de intimidade tan necesario para unha vivenda.