Proxecto Pleamar

Ano
2018

Data
Art Sense_Coruña
Festival Sens Arts Week
01-02 Xuño

Localización
Praia de Orzán, A Coruña.

Latitude: 43º 22′ 15,8” N
Lonxitude: 8º 24′ 17,8” W

Colectivo
Sistema Lupo

Coordinador
Fermín González Blanco

Equipo
Fermín González Blanco
David Rodríguez Antuña
Jose Rebollo Porto
Luis Fernández López
Miriam Ron
Paula Morales Pereira
Víctor GG Echave
Alba Pérez Fernández

Colaboración
Concello da Coruña
Concellería de Medio Ambiente
Fundación Luis Seoane

Presupuesto
0 euros


 

 

Memoria & Fotografías
Introdución
Proxecto Pleamar é unha intervención que se enmarca na semana Sens Art Week que tivo lugar en Coruña a última semana de Maio de 2018. Con sede na Fundación Luís Seoane, o encontro centrouse na educación artística e reuniu a especialistas neste ámbito promovendo conferencias, talleres e actuacións en espazo público.

Propúxose a praia de Orzán como espazo a intervir desde un punto de vista artístico e educativo. O colectivo de profesionais englobado baixo o paraugas común de Sistema Lupo é o encargado de expor esta acción. Como é habitual no colectivo promóvese unha acción que parte desde a arquitectura para xerar unha reflexión que neste caso ten que ver coa infancia, o espazo público, a seguridade ou a participación.


Acción propuesta
A acción baseouse nunha construción efémera, unha nova topografía lúdica, realizada simplemente coa area da praia e aproveitando a pleamar para alagar os espazos e crear illas e lagos. Unha obra hidráulica como as que os nenos realizan habitualmente na proximidade da pleamar pero escalada brutalmente. Mediante o movemento de masas de area obterase un sistema de cordilleiras, illas, pozas, canles e túneles.

Exponse esta estratexia nunha zona próxima ao límite coa auga en función dos datos de marea previstos e posteriormente estudar o traballo das mareas na nosa intervención segundo a hora do día.


Cuestión de escala
A singularidade da intervención reside na escala da mesma, preténdese ampliar esta acción infantil multiplicándoa por 100. Exponse deste xeito montañas de 4 metros, rozas de 1 metro e o movemento de varias toneladas de area.


O LUGAR

Adecuación temporales
O lugar proposto para a intervención é a praia de Orzán na Coruña. Xunto coa praia de Riazor e a praia de Matadoiro forman en conxunto a maior praia urbana da cidade.

A finais dos noventa A Coruña empezou a protexerse contra os temporais de inverno facendo provisión de area en Riazor e Orzán, creando unha especie de dunas artificiais que servían como muros nos que se estrelaban as ondas, que non chegaban ás rúas.

No 2010, tras as últimas achegas de áridos, decidiu deixarse de poñer a duna. Polo que o mar, acabou entrando na cidade causando importantes danos. A última estimación cifra nun millón de euros as desfeitas.

As dunas actúan como barreiras de protección ante grandes temporais como os que se padecen sobre todo no inverno. Disipan a enerxía da ondada grazas á súa dinámica de movemento. Por iso, son elementos necesarios para a garantir a estabilidade da praia e para a protección da costa.

Con esa premisa. todos os anos levan as máquinas á praia e crean murallas de area de varios metros de altura nos puntos máis sensibles, o que leva o movemento de moitas toneladas de area ao longo das praias para formar a duna protectora, de 23.000 metros cúbicos de area e de 360 metros de longo.


Chegada do verán
Ata a chegada da tempada de baño (máis ou menos 15 de Xuño) os operarios municipais encárganse da limpeza e o acondicionamento dos areais urbanos, polo que aproximadamente entre a última semana de Maio e a primeira quincena de Xuño, procédese a desfacer a duna de protección, xa que no verán non adoitan chegar temporais, ou polo menos, estes non son tan fortes como no inverno.

Para iso, os bulldozers volven ás praias coa finalidade de desfacer as dunas que protexeron o paseo marítimo desde o outono e por último alisan a praia, evitando chanzos tan pronunciados, e así, formar unha zona máis segura para os bañistas. Labores nas que as máquinas moverán preto de 80.000 metros cúbicos de area.


O PROXECTO

Reflexión educativa
A intervención está baseada en códigos facilmente identificables polos nenos. A construción de castelos, barreiras ou enxeños hidráulicos é unha constante nas praias. A area é material didáctico por excelencia e aínda que a súa presenza está a ser reducida progresivamente en parques e xardíns, na praia segue sendo a gran protagonista.

As súas intervencións adoitan crear unha zona de xogos que coincide coa mancha de auga que aumenta a compacidad, especialmente coincidindo coa baixada da marea. É a área híbrida onde tamén se xoga a deportes de equipo ou a liña por onde se pasea ao longo da praia… Ese mundo activo é complemento do que ocorre na area seca, onde as toallas distribúense acollendo a quen relajadamente gozan do sol, ou da tranquilidade do ambiente mentres len un libro ou escoitan música. Todo iso e moito máis ocorre en escasos metros, un territorio domesticado pero natural. Un límite entre a cidade construída e artificiosa e a liña de costa, agresiva e perigosa como ben sabemos nesta cidade.

A variación das mareas na costa atlántica fai que esta distribución seco-mollado estea en constante evolución xerando un movemento que acompaña en paralelo ao movemento dos bañistas seguindo o movemento do sol. É un cadro que non se entende sen o movemento, sen o proceso.


Mans e máquinas á obra

A colaboración das máquinas
Na tarde do día 1 de Xuño, os operarios e técnicos do Concello, encargados de manexar as máquinas de aplanado das praias, colaboraron no movemento de varios metros cúbicos de area necesarios para a actuación.

Delimitouse e acordoou a zona para a actuación, mantendo a zona pechada para a seguridade dos usuarios da praia. Así aproveitando as montañas de area xa xeradas para o inverno, fóronse trasladando a outros puntos estratéxicos xa planeados. De forma que se foron xerando unha serie de cheas que comezaron a ser o noso ‘sistema montañoso’.


Día da actuación
O día 2 de Xuño, membros de Sistema Lupo traballan xunto ao servizo de limpeza e mantemento de praias para ultimar detalles aproveitando a bajamar créanse novas topografías antes do inicio da actividade coas familias.


A actuación dos nenos
Expúxose unha xornada de construción, dunha mañá de duración, onde os nenos acompañados dos pais, terminarían de configurar a súa zona de xogos. Un proceso no que terminaron de crear as canles, deron forma ás súas illas e montañas, crearon túneles e pozos e ata construíron zona de ‘spa’ e piscinas.

Mais de cen participantes coordinados e libres deron forma a un espazo urbano preparado para o #gozar de todo aquel que se achegue á praia.


A hora de xogo
Unha vez terminada a obra, ábrese o proceso lúdico de goce da obra terminada, as características e disposición do novo elemento de xogo aguantaron varios cambios de marea o que permitía ver o desenvolvemento da obra na súa loita contra a mar e o seu maior ou menor aceptación por parte dos usuarios da praia.

Tratábase dunha acción con puntos suspensivos xa que non é posible predicir exactamente o comportamento da obra construída na súa relación coa pleamar.


A Pleamar
A medida que foi pasando o día, tamén foi cambiando todo o que rodeaba á nosa zona de xogo. Ésto é debido en maior parte ás mareas.

Nese proceso no que o mar traballou no seu pleamar o novo elemento alí implantado, este foi variando, convertendo as montañas en illas, as canles en ríos, os pozos en grandes piscinas e así sucesivamente. Por isto mesmo o elemento de xogo foise transformando e xerando unha variedade formas novas e actividades diferentes á súa ao redor.


A destrución
O que se coñeciamos antes de acabar esta actuación, era o seu final, é dicir, a area novamente lisa tras ser traballada pola mar.

Do mesmo xeito que a lousa do mestre, a lección desaparece, o xiz será limpada e novamente volvemos á negra/ branca lousa.

Esa é a maxia da educación e das construcións na area, unha vez máis o proceso vence ao produto final.




A mar sempre vence.